زندگی زیبایی‌های زیادی دارد. فقط در صورت داشتن آرامش و سلامتی می‌توان از زندگی و همه جذابیت‌هایش لذت برد. افراد جامعه گاهی در بین مشغله‌های روزمره درگیر مشکلات و تنش‌های زیادی می‌شوند که فشار عصبی زیادی را به آن‌ها تحمیل می‌کند. این فشار وقتی برای مدتی طولانی ادامه یابد زمینه ساز استرس و اضطراب مزمن خواهد شد که خود اثرات سوء روی سلامت انسان خواهد گذاشت. با شناخت علائم استرس عصبی می‌توان به موقع از این شرایط اطلاع پیدا کرد. برای حفظ آرامش در زندگی و لذت بردن از آن لازم است هرچه سریعتر برای کنترل و درمان استرس اقدام کرد.
استرس چیست و چرا به وجود می‌آید؟
استرس به وضعیتی از بدن گفته می‌شود که در آن کل اندام‌ها و ذهن در آماده باش کامل برای مقابل با یک بحران به سر می‌برند. این یک وضعیت برای حفظ زندگی در شرایط خطرناک در وجود انسان تعبیه شده است و به نوعی جزو نیازهای اساسی اوست اما اگر نسبت به آن شناخت کافی نداشته و به موقع کنترل نشود نه تنها برای حفظ زندگی فایده‌ای ندارد بلکه به عنوان یک فاکتور ضد حیات عمل می‌کند. زیرا در هنگام بروز انواع استرس، انرژی و فشار زیادی به جسم و روان شخص وارد می‌شود و اگر برای مدت طولانی ادامه پیدا کند آسیب جدی به عملکرد ارگان‌های بدن وارد می‌شود. بنابراین شناخت علائم استرس عصبی اولین قدم برای مواجهه به موقع با آن است. شناخت علت بوجود آمدن استرس از دیگر راه‌های مقابله با آن است.
در زندگی ماشینی امروز وجود آلودگی‌های محیطی و روانی مختلف باعث تشدید استرس و اثرات نامطلوب آن می‌شود. برای مثال آلودگی هوایی که استنشاق می‌کنیم مانع رسیدن اکسیژن کافی به بافت‌های مختلف بدن به خصوص مغز می‌شود در این حالت قدرت تفکر و تحلیل ذهن کاهش می‌یابد و برای حل یک مشکل معمولی که شاید با برنامه ریزی و یا یک راهکار ساده قابل برطرف شدن باشد، انسان قدرت استدلال نخواهد داشت. بنابراین دچار استرس می‌شود تا با تامین انرژی بیشتر برای ذهن بتواند به حل مسئله بپردازد. یک عامل دیگر که می‌توان به عنوان مثال از آن استفاده کرد هجوم انواع اطلاعات از منابع و رسانه‌های مختلف تلویزیونی، اینترنتی، شبکه‌های اجتماعی و غیره است که همه روزه بدون توجه به ضرورت آن به ذهن افراد وارد می‌شود و در واقع مغز فرصت کافی برای تحلیل و تثبیت همه آن‌ها را نداشته و دچار استرس می‌شود.
علائم استرس عصبی را بشناسیم
در حالت آماده باش هیچ کدام از سیستم‌های بدن وظایف معمولی خود را انجام نمی‌دهند؛ برخی مانند قلب بیشتر از قبل فعالیت دارد و برخی مانند دستگاه گوارش فعالیتش به حداقل می‌رسد به این ترتیب توازن انرژی بدن بهم می‌ریزد. از آنجا که در حالت استرس همچنان به انرژی زیادی برای آماده نگه داشتن بدن نیاز است و جذب مواد غذایی کم می‌شود، به علاوه بخش عمده انرژی موجود به ذهن و ماهیچه‌ها اختصاص می‌یابد در نتیجه دیگر قسمت‌های بدن دچار کمبود انرژی و مواد لازم می‌شوند که به عملکرد و بافت آن‌ها صدمه می‌زند. اگر باز هم این شرایط ادامه پیدا کند از ذخیره چربی بدن برای تولید انرژی استفاده خواهد شد و به دنبال آن فرد مبتلا دچار کاهش وزن شدید می‌شود که یکی از علائم استرس عصبی است. در ادامه به برخی دیگر از نشانه‌های استرس اشاره می‌کنیم:
- اختلال در مدت و کیفیت خواب شبانه
- ریزش مو و بروز مشکلات پوستی مانند جوش و آکنه
- پرخاشگری و عصبانیت در روابط خانوادگی و اجتماعی
- مشکلات گوارشی مانند سوزش معده و یبوست
- تیک‌های عصبی و ناخن جویدن به خصوص در کودکان
- افراط یا تفریط در غذا خوردن و در نتیجه چاقی یا لاغری شدید
- عدم تمرکز در کار و تحصیل
استرس و اضطراب را هر چه سریعتر درمان کنید
با توجه به آنچه در ارتباط با علائم استرس عصبی و آثارش گفته شد، ضرورت درمان آن روشن می‌شود. شاید در ابتدای امر اثری که استرس بر بدن می‌گذارد قابل توجه نباشد و یا اصلا احساس نشود اما در بلند مدت علاوه بر آثار زیانباری که بر جسم می‌گذارد زمینه ساز دو بیماری روانی اضطراب و افسردگی نیز خواهد شد. پیشگیری از این بیماری‌ها بسیار اهمیت داشته و مقدم بر درمان است چرا که درمان آن کاری سخت و زمان‌بر خواهد بود، روابط اجتماعی و شخصی این افراد را دچار اختلال جدی کرده و ممکن است از موقعیت‌ها و فرصت‌های زندگی جا بمانند، افراد مبتلا که بخشی از سرمایه‌های انسانی و حتی متخصص جوامع هستند بدون استفاده شده و به بار اضافه بر دوش خانواده و جامعه تبدیل می‌شوند، لذت نبردن از زندگی و رنج کشیدن از شرایط موجود ممکن است منجر به خودکشی شود و بسیاری مشکلات دیگر را برای جامعه و خانواده به بار بیاورد.
روشهای مقابله با استرس
اولین گام برای مقابله با استرس پیشگیری از بوجود آمدن شرایط بحرانی و خود‌داری از حضور در موقعیت‌های تنش‌زا در زندگی است. دومین گام کنترل شرایط با برنامه ریزی و استدلال منطقی است که لازمه آن حفظ خونسردی و آرامش داشتن در تمام مدتی است که بحران وجود دارد. سومین گام کمک گرفتن از دیگران به ویژه کسانی که اطلاعات و تجربه بیشتری در مورد حل آن مشکل دارند، این فرد می‌تواند یکی از نزدیکان، معلمین، مددکار اجتماعی، مشاور و یا روانشناس باشد. آخرین پیشنهاد برای مقابله با استرس در صورتی که کنترلش از دست فرد خارج شود استفاده از داروهای آرام‌بخش برای کاهش علائم استرس عصبی است که حتما باید با تجویز روانپزشک انجام شود. در ادامه به توصیه چند راهکار ساده برای پیشگیری از بوجود آمدن استرس و شرایط استرس‌زا می‌پردازیم:
- داشتن تغذیه مناسب و خواب کافی تحت هر شرایطی
- برونگرا بودن و بیان احساسات و مشکلات به یکی از دوستان یا اعضای خانواده
- ورزش و تحرک کافی برای تخلیه انرژی اضافه
- پرداختن به فعالیت مورد علاقه مانند موسیقی، هنر، مطالعه، مدیتیشن و یا هر کاری که به شما آرامش و لذت ببخشد.
- داشتن برنامه‌ریزی و انجام به موقع وظایف در حد امکان، درصورتی که از برنامه عقب افتادید نگران نشده و سعی کنید در روزهای بعد آن را جبران نمایید.
- معاشرت بیشتر با خانواده و عدم پرداختن به کار در ساعات غیرکاری
- داشتن هدف، اولویت بندی کردن اهداف و تلاش برای رسیدن به آن‌ها بر اساس اهمیت
- شناختن خود و توانایی‌هایتان، احترام و علاقه به خودتان به همان شکلی که هستید
- ارتباط بیشتر با طبیعت و نگهداری گل و گیاه در منزل
سخن پایانی
استرس و عوارض ناشی از آن قدرت ایجاد اخلال در زندگی و سلامت انسان را دارد. برای پیشگیری از اضطراب و افسردگی و اثرات سوء آن لازم است با عوامل تنش‌زا و علائم استرس عصبی آشنا باشید تا در صورت مشاهده هریک بتوانید به موقع برای کنترل آن اقدام موثر انجام دهید. استرس اگر برای مدت طولانی ادامه یابد می‌تواند به یک مشکل مزمن تبدیل شده و آسیب جدی به جسم و روان افراد وارد کند. خانه آموزش توصیه می‌کند حتما به مهارت‌های مقابله با بحران و استرس برای محافظت از سلامت و آرامش خود مجهز شوید. در پایان به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله با عنوان مدیریت زمان را مطالعه نمایید.
