همیشه بخشی از بهترین خاطرات افراد مربوط به دوران کودکی‌شان می‌شود زیرا اکثر روزها بی‌دغدغه سرگرم بازی‌های کودکانه خود بوده‌اند. اما برخی از افراد به دلایل متفاوت این روزهای شیرین را درگیر استرس می‌شوند. استرس در کودکان یکی از معضلات بزرگ است که روانشناسان معتقدند باید در همان دوران کودکی رفع شود تا مشکلی در بزرگ‌سالی برای فرد ایجاد نکند. به همین دلیل با توجه به اهمیت استرس در دوران کودکی قصد داریم در این قسمت از خانه آموزش به موضوع استرس کودکان بپردازیم؛ با ما همراه باشید.
دلایل استرس در کودکان
بیشتر کودکان معمولاً در مورد استرس و مشکلاتی که دارند باکسی صحبت نمی‌کنند. به همین دلیل والدین باید از روش‌های غیرمستقیم بتوانند در مورد موضوع پیش‌آمده با او صحبت کنند و ریشه اصلی استرس را که باعث آزار کودک شده بیابند. معمولاً استرس کودکان به دلیل تغییراتی است که مطابق میل او نبوده است و به همین دلیل بزرگ‌سالان در بیشتر مواقع می‌توانند با روش‌های درست و اصولی اوضاع را مدیریت کنند تا استرس ایجادشده را برطرف نمایند. در زیر به دلایل استرس کودکان اشاره‌کرده‌ایم:
- یکی از عوامل استرس کودکان بیماری و یا جراحت است کهدر روند درمان اتفاقاتی برای کودک رخ می‌دهد که برای او خوشایند نیست.
- برخی از کودکان زمانی که مسئولیتی به آنها داده می‌شود دچار استرس می‌شوند و مدام ترس این را دارند که کار را اشتباه انجام دهند و یا مدیریت زمانی خوبی نداشته باشند. این مسئولیت‌ها می‌تواند انجام تکالیف، امتحانات و یا حتی فعالیت‌های ورزشی باشد.
- گاهی کودکان با دوستان خود به مشکل بر می‌خورند به‌عنوان مثال زورگویی سایربچه‌ها و یا ترس از دست دادن دوست باعث می‌شود که کودک دچار استرس شود.
- مشکلات خانوادگی، بی‌خانمان شدن و تغییر مدرسه از عوامل عمده در استرس کودکان است. مشکلات خانوادگی می‌تواند مسائلی نظیر: طلاق، دعواهای بین اعضای خانواده، جدایی، ازدواج مجدد والدین و یا هر موضوعی که ناامنی در محیط پیرامون آن ایجاد کرده است باشد.
- در برخی از موارد کودک در مواجه بابزرگ‌ترها و یا دوستان خود به مشکل بر می‌خورد و احساس بدی نسبت به خود پیدا می‌کند و همین عامل استرس در کودک می‌شود.
- یکی دیگر از عوامل استرس کودکان تغییرات جسمی است که معمولا در دوره بلوغ رخ می‌دهد.
علائم استرس در کودکان
یکی از دغدغه‌های والدین نسبت به فرزندان خود این است که چگونه متوجه شوند که کودک خود دچار استرس شده است؟ باید در پاسخ به این سؤال بگوییم که در اکثر مواقع استرس بدون نشانه فیزیکی است و تنها از طریق تغییر رفتار کودک می‌توان متوجه شد. اما در بعضی از کودکان، استرس با نشانه‌های فیزیکی مانند اختلال در خواب، کابوس، کاهش اشتها، سردرد و دردهای شکمی همراه است. همچنین ممکن است کودک دچار حرکات غیرطبیعی فیزیکی شود. نگرانی، ترس از تنهایی یا تاریکی، وابستگی شدید، عصبانیت، گریه‌های بی‌دلیل، ناتوانی در کنترل احساسات، لجبازی، پرخاشگری و مواردی از این‌دست از نشانه‌های رفتاری است که کودکانی که دچار استرس می‌شوند از خود بروز می‌دهند.
وظایف والدین برای کاهش استرس در کودکان
بعدازاینکه والدین نشانه‌های استرس را در کودک خود مشاهده کردند باید سعی کنند از طریق راهکارهای اصولی آن را برطرف نمایند. در زیر به وظایف والدین برای کاهش استرس در کودکان اشاره‌کرده‌ایم:
- زمانی که والدین متوجه می‌شوند که فرزندشان دچار استرس شده است در اولین گام باید با او در مورد احساساتی که دارد صحبت کنند البته باید مراقب واژه‌هایی که به زبان می‌آورند باشند به‌عنوان مثال هیچ‌گاه نباید در صحبت‌ها کودک را متهم کنید. باید اصلی‌ترین هدف در زمان صحبت کردن با کودکی که دچار استرس شده است، همدردی باشد و کودک احساس کند که برای شما مهم است و می‌تواند به کمک شما مشکلش را حل کند.
- گام بعدی این است که بهحرف‌های کودک با دقت گوش کنید و علایق و ناراحتی‌های او را از میان صحبت‌هایش متوجه شوید. در این مواقع اشتباه‌ترین کار قضاوت و یا نصیحت کردن است. برای پیدا کردن دلیل اصلی استرس باید وقت بگذارید و با سؤالات مختلف تمام قضیه را متوجه شوید.
- در برخی موارد کودکان توانایی بیان احساسات خود را ندارند؛ حال وظیفه شما این است که با او در مورد احساساتش صحبت کنید.به‌عنوان مثال اگر از صحبت‌هایش متوجه شدید که او دچار ناامیدی یا نگرانی شده بهتر است از طریق واژه‌ها حسی که دارد را به او یاد دهید. از این طریق کودک می‌تواند درک درستی از احساسات خود داشته باشد. روانشناسان معتقدند کودکانی که شناخت خوبی در مورد احساسات خود دارند می‌توانند تسلط بهتری بر روی رفتار خود داشته باشند.
راهکارهایی برای کاهش استرس در کودکان
باید در مورد حسی که کودک دارد صحبت کنید و با هم‌فکری و کمک همدیگر دنبال چاره برای حل مشکل باشید. سعی کنید از راه‌حل‌هایی که کودک می‌دهد استقبال کنید؛ زیرا با این کار اعتمادبه‌نفس او را بالا می‌برید. برای اینکه کودک بتواند راهکارهای خوبی ارائه دهد نیاز به یک پیش‌زمینه دارد؛ به‌عنوان مثال اگر مشکل کودک را بزرگ جلوه دهید قطعاً کودک احساس می‌کند که نمی‌تواند مشکل خود را حل کند. در این مواقع باید او را تشویق کنید تا راهکارهایی که به ذهنش می‌رسد را بازگو کند و شما به‌صورت هوشمندانه تغییراتی که لازم است را بدهید و دوباره از او نظر بخواهید. هدف از این قسمت این است که کودک به این باور برسد که می‌تواند مشکلی که دارد را با کمک شما حل کند.
بعد از مراحل بالا والدین وظیفه دارند که عواملی که باعث ایجاد استرس شده است را تا حد زیادی کمرنگ کنند؛ به‌عنوان مثال اگر کودک براثر فشار کلاس‌های برنامه خود دچار مشکل شده است تا حد ممکن آنها را محدود کنند. همچنین باید فضایی آرام و قابل اعتماد در خانه برای کودک ایجاد شود و خانواده بیشتر از قبل در کنار یکدیگر جمع شوند.
البته در برخی از موارد کودکان علاقه ای به صحبت کردن در مورد مشکلاتی که دارند نشان نمی دهند. در این شرایط والدین نباید اصرار کنند و تنها باید طوری رفتار کنند که کودک متوجه شود که هر زمانی که بخواهد می تواند بدون هیچ نگرانی صحبت کند و مطمئن باشد که شما حامی او هستید. همچنین در زمانی که احساس می‌کنید کودک دچار استرس شده است تنهایش نگذارید و او را با کارهای مورد علاقه‌اش سرگرم نمایید.
نتیجه‌گیری
استرس در کودکان دلایل زیادی دارد که رایج‌ترین آنها بیماری، مشکلات خانوادگی، مشکلات بین دوستان، تغییرات جسمی و مواردی ازاین‌دست است. اگر علائم استرس کودکان در کودک مشاهده شود والدین باید از طریق صحبت کردن و آرام کردن کودک مشکل را حل نمایند. در پایان به شما پیشنهاد می‌شود برای جلوگیری از بخش بزرگی از استرس کودکان می‌توانید مدیریت زمان را به آنها بیاموزید.
